نحوه ارزشیابی دروس پیش دانشگاهی
اطلاع از نحوه ارزیابی دروس پیش دانشگاهی از موارد مهمی بوده است که در دوره نظام قدیم اهمیت بالایی داشته و همواره دبیران و معلمان با استفاده از آن وضعیت تحصیلی دانش آموزان را بررسی می کردند. در مورد ارزشیابی دروس باید بگوییم که در این کار با استفاده از یکسری فرایندهای خاص، اقدام به جمع آوری، تحلیل و تفسیر وضعیت کلی دانش آموز می شده است. این کار باعث می شد تا دبیران ببینند هدف های آموزشی یا استفاده از استراتژی های خاص تا چه اندازه توانسته است در پیشرفت دانش آموزان تاثیرگذار باشد.
به طور کلی ارزشیابی دانش آموزان در هر دوره‌ای و در هر زمان اهمیت خاص خود را داشته است. اما طبق نظر بسیاری از کارشناسان در دوره پیش دانشگاهی که آخرین دوره تحصیلی دانش آموزان رشته های نظری بوده است، اهمیت آن نسبت به برخی دوره های دیگر بالاتر بوده و می توانسته در تعیین مسیر نهایی به بسیاری از دانش آموزان کمک کند. در این مطلب از سایت کانون رشد قصد داریم در مورد نحوه ارزیابی دروس پیش دانشگاهی صحبت کنیم و مهم ترین اطلاعات را در این حوزه در اختیار شما قرار دهیم.
انواع ارزشیابی دروس پیش دانشگاهی در نظام قدیم
همانطور که متوجه شدید ارزشیابی دروس پیش دانشگاهی یکی از مهم ترین کارهایی بوده که در نظام قدیم برای بررسی وضعیت تحصیلی و آینده دانش آموزان انجام می گرفته است. البته در رشته های دیگر و در حال حاضر و در نظام جدید نیز این کار انجام می گیرد ولی در این مقاله قصد داریم در مورد ارزشیابی دروس پیش دانشگاهی در نظام قدیم صحبت کنیم. توجه داشته باشید این نوع ارزشیابی دارای انواع مختلفی است و کارشناسان آن را از جنبه های مختلفی بررسی می کردند.
اما در این قسمت سعی داریم در مورد سه نوع کلی آن را که شناخته تر بوده و برای دروس و دانش آموزان پیش دانشگاهی بیشتر مورد بررسی قرار می گرفتند صحبت کنیم:
- ارزشیابی تشخیصی
در مورد ارزشیابی تشخیصی باید بگوییم این روش معمولاً هنگام شروع تدریس مورد استفاده می گیرد. معلم در ابتدا میزان آمادگی دانش آموزان را در مورد موضوعات درسی جدید بررسی کرده و محک می زند. سپس بر اساس آن اقدام به انتخاب یک سطح آموزشی مناسب کرده و در نهایت فعالیت آموزشی خود جهت تدریس بهتر و اصولی را انتخاب می نماید.
- ارزشیابی تکوینی
در مورد این روش ارزیابی باید بگوییم که یک روش مناسب است و میان تدریس و یادگیر
ی ایجاد شده و به نوعی معلم یک تعامل میان آن ایجاد می کند. این کار می تواند شامل گردآوری، تحلیل، تفسیر و تمرکز اطلاعات روی دروس باشد و سبب پیشرفت و یادگیری در کمترین زمان می شود. ارزشیابی تکوینی که با نام ارزشیابی مستمر نیز شناخته می شود یکی دیگر از بهترین انواع روش های ارزشیابی دروس پیش دانشگاهی بوده که از آن در نظام قدیم به وفور استفاده می کردند.
- ارزشیابی تراکمی
در رابطه با این نوع ارزشیابی باید بگوییم که معلم یا مشاوران با استفاده از روش های خاصی اقدام به بررسی پیشرفت دانش آموزان کرده و در این روش معمولاً فشار کمتری به آنها وارد می شود. در نظام قدیم و در دوره پیش دانشگاهی، معلم به وسیله آموزش های متناوب در طول دوره تحصیلی وضعیت درسی دانش آموز را بررسی کرده و سطح آن را می سنجیده است. این کار می توانست در تعیین وضعیت کلی و میزان هوش، علاقه و استعداد دانش آموزان بیشترین نقش را داشته باشد.
چرا ارزشیابی دروس پیش دانشگاهی اهمیت داشته است؟
به طور کلی می توانیم بگوییم واژه ارزشیابی یکی از مهم ترین موضوعات در هر دوره تحصیلی از جمله دوره نظام قدیم و پیش دانشگاهی بوده است. این واژه به معنی یافتن ارزش ها می باشد و می تواند در زمان یادگیری و آموختن، ارزش واقعی خود را نشان دهد. در این روش معلمان به صورت مستمر و پیاپی فعالیت های یکسانی از دانش آموزان را جمع آوری کرده و اقدام به تجزیه و تحلیل آن می کنند.
با این کار می توان متوجه شد که وضعیت کلی دانش آموز به چه صورت است. در کنار امتحان و بررسی کارنامه، ارزشیابی دروس می تواند یکی از گزینه های مناسب برای تعیین سطح بسیاری از دانش آموزان باشد که از زمان قدیم و دوره نظام قدیم استفاده از آن بسیار رایج بوده و در حال حاضر نیز یکی از روش های قدیمی و مناسب برای تعیین سطح دانش آموزان است. طبق نظر بسیاری از معلمان و مشاوران، ارزشیابی معتبر نیاز به آموزش معتبر نیز دارد. همچنین باید از روش های استاندارد برای ارزشیابی و بررسی مهارت های لازم استفاده کرد.
در نظام قدیم، دوره پیش دانشگاهی آخرین سال تحصیلی دانش آموزان حساب می شده و پس از آن دانش آموز انتخاب می کرده است که به دانشگاه برود یا وارد بازار کار شود. این موضوع از موارد مهم و اساسی به حساب می آید که بیشترین تاثیر را روی تعیین آینده و پیشرفت دانش آموز داشته است. به همین دلیل بسیاری از معلمان اقدام به ارزشیابی دروس پیش دانشگاهی دانش آموزان خود می کردند تا بتوانند از این طریق جهت انتخاب مسیر آینده به او کمک کنند.
نحوه صحیح ارزشیابی دروس در دوران پیش دانشگاهی
در مورد نحوه ارزشیابی دروس در دوران پیش دانشگاهی باید بگوییم که این کار به روش های مختلفی انجام می شده است. برای مثال استفاده از سوالات مختلف، گرفتن بازخورد از دانش آموزان، گرفتن کوییز، جمع‌بندی مطالب، تکنیک های آموزشی مختلف، اشتراک با جمع و تبادل دو نفره و.... از مهم ترین موارد ارزشیابی بوده است. این موارد در گذشته جایگاه خاصی برای تعیین وضعیت دانش آموزان در دوران پیش دانشگاهی داشته و در بررسی و تعیین بسیاری از موارد به آنها، معلمان و والدینشان کمک می کرده است.
موضوعی که باید در نظر داشته باشید این است که بدون استفاده از ارزشیابی و یا تعیین سطح، بررسی شرایط کلی بسیاری از دانش آموزان کاری سخت و غیر ممکن می شده است. علاوه بر این، در کنار اطلاع از نحوه صحیح ارزشیابی، باید توجه داشته باشید که تنها با یک بار ارزشیابی نمی توان وضعیت کلی دانش آموزان را بررسی کرد و این کار در طی زمان های مختلف و به مرور انجام می شده است.
برای مثال معلمان در طی یک ترم یا یک نیم سال تحصیلی اقدام به بررسی وضعیت کلی دانش آموزان خود می کرده‌اند. همانطور که طی نوشته های پیشین متوجه شدید، در حال حاضر نیز از ارزشیابی دروس استفاده می کنند و این کار یک روش قدیمی و استاندارد و ضروری به حساب می آید. اما به دلیل اینکه دوره پیش دانشگاهی یکی از قدیمی‌ترین دوران های تحصیلی است که بیش از دو دهه در کشور ایران سابقه داشته، در نتیجه در نظر گرفتن یکسری تکنیک ها و موارد ارزشیابی و آموزشی در آن می تواند به معلمان و دانش آموزان نظام جدید کمک کند تا اطلاعات کامل تری در مورد موضوعات مختلف به دست بیاورند.
آیا ارزشیابی دروس تنها به وسیله بررسی نمرات امکان پذیر است؟
پاسخ این سوال منفی است. معلمان و مشاوران به وسیله روش های مختلف از جمله عملکرد کلی دانش آموزان یا شایستگی و توانایی های آنها، می توانستند اقدام به ارزیابی درست آنها در دوره پیش دانشگاهی کنند. اینکه تنها به وسیله نمراتی که دانش آموز در امتحانات کسب می کند او را مورد ارزیابی قرار داد، کاری دقیق و حساب شده نیست.
در صورتی که بخواهیم در مورد این موضوع به صورت تخصصی صحبت کنیم باید بگوییم که نیاز است تا ارزشیابی دروس به روش های مختلفی و در بازه های زمانی گوناگون بررسی شده و طی یک جمع بندی، معلمان و دبیران بتوانند اقدام به ارزشیابی کلی دانش آموزان خود کنند. به طور تقریبی می توانیم بگوییم زمانی که دوره پیش دانشگاهی در مدارس آورده شد، یعنی در اوایل دهه ۷۰، انجام ارزشیابی درست نیز به صورت تخصصی و جدی انجام گردید.
از آن زمان تا کانون روش های مختلفی برای این کار ایجاد شده و نیاز بود تا تمامی دبیران با نحوه صحیح و دقیق آن آشنا شوند تا به این طریق بتوانند عملکرد و شرایط دانش آموزان خود را در دوره پیش دانشگاهی یعنی آخرین سالی که آن ها در مدرسه حضور دارند، بررسی نمایند.
![]()
سخن پایانی
ارزشیابی دروس یکی از مهمترین اقداماتی بوده است که همواره معلمان و مشاوران برای دسته بندی دانش آموزان و بررسی دقیق وضعیت آنها در دوره های مختلف آموزشی از جمله دوره پیش دانشگاهی، انجام می دادند. ارزشیابی را می توانیم از جمله قدیمی ترین و کلی ترین راه ها جهت بررسی نقاط ضعف و قوت دانش آموزان در نظر گرفته که توجه کامل به آن می تواند مزایای فراوانی برای پیشرفت و تعیین استعدادها و علایق دانش آموزان داشته باشد.
در این مقاله برای شما در آن مورد نحوه ارزشیابی دروس پیش دانشگاهی در گذشته صحبت کردیم و شما نیز از اهمیت آن اطلاع پیدا کردید. در نظر داشته باشید در حال حاضر که دوره پیش دانشگاهی حذف شده است، همچنان بسیاری از معلمان در سطوح مختلف اقدام به ارزشیابی درست کرده تا با این کار بتوانند از شرایط کلی دانش آموزان خود اطلاع پیدا کنند. این کار باعث می شود تا آنها بتوانند در صورت امکان، مهم ترین اقدامات را برای رشد و پیشرفت آن ها فراهم کنند.
